Ostatnie najścia zimy przynoszą ze sobą duże obniżenia temperatury, co przekłada się na zwiększone zapotrzebowanie na energię cieplną czyli spaloną znacznie większą ilość paliwa na cele ogrzewania. W przypadku Polski jest to głównie węgiel, a wielu przypadkach również śmieci. Powoduje to pojawienie się niebezpiecznego dla zdrowia smogu. Sytuacja ta powoduje przekroczenie norm zanieczyszczenia nie tylko w Krakowie, ale i w całej Polsce.
Władze miast zalecają pozostanie w domach, szczególnie kobietom w ciąży, dzieciom i osobą starszym, a także oferują darmową komunikację miejską. Niechlubnym, krajowym rekordzistą w dziedzinie smogu stał się Rybnik. Przekroczono w nim normę zanieczyszczenia powietrza o ponad 3000% co oznacza, że zanieczyszczenie pyłem zawieszonym PM10 było na poziomie 1500 µg/m³! W celach bezpieczeństwa władze Rybnika zawiesiły na dwa dni zajęcia we wszystkich szkołach.
Niska emisja czym jest, a czym nie jest?
Fakt ten w ostatnich dniach zwrócił ogromną uwagę mediów oraz rządu, jednakże należy pamiętać, że smog w Polsce to bardzo poważny problem, który występuję niemal przez cały sezon grzewczy. Powiązany jest głównie z gospodarstwami domowymi oraz sposobem ich ogrzewania, a dokładnie mówiąc z niską emisją. W polskich piecach spala się węgiel słabej jakości, a w najgorszych wypadkach także śmieci.
Emituje to do atmosfery zanieczyszczenia takie jak pyły zawieszone PM 2,5 i PM10, rakotwórczy benzo(a)piren oraz wiele innych. Więcej o przyczynach smogu przeczytać można w poprzednim artykule o niskiej emisji.
Światowa Organizacja Zdrowia
Jakość powietrza w Polsce znacznie odbiega od wszelkich norm i uważana jest za najgorszą w całej Europie. Według Światowej Organizacji Zdrowia 33 z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Unii Europejskiej znajduję się w Polsce, przy czym WHO zastrzega, że w zestawieniu znajdują się tylko miasta, które prowadzą pomiary jakości powietrza. W pierwszej dziesiątce znalazły się m.in. miasta takie jak: Żywiec, Pszczyna, Rybnik, Wodzisław Śląski, Opoczno. Kraków natomiast znalazł się na 11 miejscu zestawienia.
Fot. World Health Organization
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Według raportu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska za rok 2015 powietrze w Polsce uległo nieznacznej poprawie, przy czym zaznaczono, że wiąże się to z różnicami warunków meteorologicznych w następnych latach. Oznacza to, że minął kolejny rok w którym w Polsce nic się nie zmieniło. Przekroczenia zanieczyszczenia pyłem PM10 odnotowano w niemal wszystkich krajowych aglomeracjach z wyjątkiem jedynego miasta jakim był Szczecin. 14 z 16 większych obszarów w Polsce narażone było zanieczyszczeniami przekraczającymi normy. Podobnie sytuacja ma się w przypadku zanieczyszczenia benzo(a)piranem. W 44 z 46 stref pomiarowych odnotowano przekroczenia norm. Wyjątkiem w tym przypadku są jedynie Koszalin i Olsztyn. We wszelkich analizach zawartych w raporcie GIOŚ, podkreślono że problemy z przekroczeniami norm wynikają w głównej mierze z struktury źródeł energii wykorzystywanych w gospodarstwach domowych. Źródło: OMNI CALCULATOR.
Kalkulatory smogowe i aplikacje
Kalkulatory smogowe mogą ułatwić zrozumienie problemu, porównując oddychanie zanieczyszczonym powietrzem do ilości teoretycznie spalonych papierosów. I tak o to, przykładowo mieszkaniec Zakopanego przebywając 4 godzinny dziennie na zewnątrz, teoretycznie spala 4331 papierosów rocznie. Smog przyczynia się głównie do niebezpiecznych chorób układu krwionośnego oraz oddechowego. W przypadku przekroczenia norm należy ograniczyć do minimum przebywanie na zewnątrz, aby zadbać o swoje bezpieczeństwo. Pomocne okazują się w tym przypadku ogólnodostępne aplikacje, przedstawiające wyniki monitoringu stanu powietrza w Polsce. Jedną z nich jest aplikacja mobilna Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska pt. „Jakość powietrza w Polsce”, która prezentuje dane z automatycznych stacji pomiarowych funkcjonujących w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ). Dane dotyczą aktualnych stężeń pyłu PM10, pyłu PM2,5, dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6) i ozonu (O3).
Bardzo wysoki poziom zanieczyszczeń w ostatnich dniach na szczęście przykuł uwagę Polskiego Rządu i zmusił ich do reakcji. Do tej pory dużo się mówiło ale nikt nie wziął odpowiedzialności za ten jakże poważny problem. Podczas posiedzenie rządu z dnia 17.01.2017 Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów przedstawił rekomendacje w sprawie „działań niezbędnych do podjęcia w związku z występowaniem na znacznym obszarze kraju wysokiego stężenia zanieczyszczeń powietrza”, które mają składać się na rządowy program o nazwie „Czyste powietrze”.
Przedstawione rekomendacje zakładają jak największe przyśpieszenie prac nad rozporządzeniem w sprawie wymagań kotłów na paliwo stałe. Rząd chce, aby już na przyszły sezon grzewczy (1 października 2017) zakazane było wprowadzenie do obrotu i użytkowania kotłów grzewczych nie spełniających 5 klasy emisyjności. Przy czym nie dopuszcza stopniowego wprowadzania tych restrykcji, np. dopuszczenia do sprzedaży kotłów 3 klasy. Wśród postulatów znajduje się także wprowadzenie jak najszybciej rozporządzenia w sprawie norm jakościowych dla paliw stałych – możliwe, że ukaże się jeszcze w I kwartale 2017. Jest to na tyle istotne, ponieważ na polskim rynku dostępny jest głównie węgiel o bardzo słabej jakości, nie spełniający minimalnych parametrów paliwa wymaganych przez kotły 5 klasy emisyjności.
Dofinansowania z NFOŚiGW
Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów postuluje również o przeznaczenie środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej głównie na działania prowadzące „do jak najszybszej poprawy jakości powietrza w taki sposób, aby uzyskać maksymalny efekt zdrowotny i ekologiczny z każdej złotówki poniesionych nakładów”. NFOŚiG przeznacza na poprawę jakości powietrza 10 mld zł w ramach różnych programów i działań. Spójne jest to z propozycją Rady Ministrów, która zakłada dofinansowania nawet do 80% kosztów inwestycji, na wymianę kotła węglowego na mniej emisyjne i bardziej efektywne urządzenia grzewcze. Urządzeniami takimi, które znacząco mogą pomóc w walce ze smogiem są gazowe absorpcyjne pompy ciepła.
Samochody hybrydowe i elektryczne
Innymi rozwiązaniami zawartymi w pakiecie antysmogowym przyjętym przez rząd są m.in.: obniżenie akcyzy na samochody hybrydowe i zwolnienie z niej samochodów elektrycznych, obowiązek podłączenia do miejskiej sieci ciepłowniczej w miejscach, gdzie jest to możliwe czy też ewentualna pomoc dla rodzin ubogich, których nie stać na wymianę źródła ciepła, bądź utrzymanie nowego systemu.
Kolejne partie polityczne konkurują w propozycjach metod walki z zanieczyszczeniami powietrza. Czas pokaże ile z tych propozycji zostanie zrealizowanych, a ile zniknie wraz ze smogiem i końcem sezonu grzewczego.
Pewne jest jedno: jeśli nic nie zmienimy, problem niskiej emisji wróci do nas wraz z następnym okresem grzewczym.
Chcesz być na bieżąco z najciekawszymi tematami dotyczącymi odnawialnych źródeł energii? Dołącz do newslettera GAZUNO:
Dostawca nowoczesnych i efektywnych systemów grzewczo chłodniczych wykorzystujących technologię OZE oraz spełniające wymagania prawne. Pracujesz obecnie nad projektem źródła ciepła lub chłodu? Skontaktuj się z nami, z chęcią pomożemy.
Zapraszamy do udziału w Akademii Profesjonalistów Gazuno. Raz w miesiącu otrzymasz zaproszenie na nasze spotkania oraz dostęp do wcześniejszej rejestracji. Zapisz się już teraz, aby nie przegapić nadchodzących wydarzeń!
